Дата публикации
Қазақстанда ұялы байланыс қызметтеріне қосылу және интернетке кіру үшін пайдаланушылардан бет бейнесі сияқты биометриялық деректерін ұсыну талап етіледі. Бұл деректерді ұялы байланыс қызметтерін көрсетуге шарт жасасуға ниет білдірген әрбір абонент ұсынуы керек.
Байланыс қызметтерін көрсету процесін реттейтін өзгерістер «Ашық заңды тұлғалар» порталында орналастырылған.
Өзгерістерге қатысты түсіндірме жазбада жеке басын биометрика арқылы растау абоненттік нөмірлер бойынша бөтеннің жеке деректерін тіркейтін және қаржы секторында қылмыс жасайтын алаяқтармен күресу үшін қажет екені айтылған.
Жоба ҚР Ұлттық экономика министрлігі, Ұлттық қауіпсіздік комитеті және Ішкі істер министрлігімен келісілген. Қоғамдық талқылау 2024 жылдың 10 қыркүйегіне дейін жалғасады.
Ол келесідей жұмыс істейді:
- Оператормен келісімге отыру үшін пайдаланушылар өздерінің биометриялық деректерін (мысалы, бетінің фотосы) ұсынуы керек.
- Қызметтерді пайдалануды тоқтатуды шешсеңіз, операторға биометриялық деректері бар өтінімді жіберу қажет. Қызметтердің тоқтатылуы өтініште көрсетілген күннен бастап, бірақ оны берген күннен ерте болмайды.
- Нөмірді жаңа операторға ауыстырған кезде биометриялық деректерді де ұсыну қажет болады. Ескі оператордың қызметтері жаңа оператор өзінің қызметін көрсете бастағанда тоқтатылады.
Интернетке қоғамдық орындар арқылы кіру үшін (мысалы, кафеде немесе әуежайда) пайдаланушылар SMS немесе қоңырау арқылы алатын бір реттік парольдерді енгізеді. Сондай-ақ, желіге оператордың қосымшасы арқылы сканерленген сәйкестендіру құжаттары арқылы кіруге болады.
Түзетулер қосымша рұқсат беру әдістері ретінде мыналарды көрсетеді:
- eGov порталы;
-биометрия;
-банк картасының нөмірі арқылы растау;
- оператордың қосымшасы арқылы құжатты сканерлеу;
-әлеуметтік желідегі аккаунттар;
- растауы бар электрондық пошта.
EDF негізін қалаушы Руслан Дайырбековтің айтуынша, ұялы байланыс қызметтерін көрсетуге келісім-шарт жасасу үшін міндетті биометрияны енгізу екіжақты проблема туғызады.
Бір жағынан, бұл шара қауіпсіздікті арттыруға және киберқылмыстардың өсуі жағдайында маңызды болып табылатын алаяқтық деңгейін төмендетуге бағытталған. Бірақ сонымен бірге мұндай талап цифрлық құқықтар мен азаматтардың жеке өміріне қол сұғылмаушылықты қорғау саласында елеулі алаңдаушылық тудырады.
Қазақстан тұрғындары өздерінің биометриялық деректерін бақылауға, оның ішінде бұл деректердің қалай және қайда сақталатыны және пайдаланылатыны туралы ақпаратқа қол жеткізуге, сондай-ақ оны өңдеуге берген келісімін қайтарып алуға құқылы болуы керек. Азаматтардың жаңа шараларға сенімін қамтамасыз ету үшін осы мәселелер бойынша ашықтық қажет.
«Біз қазірдің өзінде байланыс операторлары мен басқа ұйымдардан жеке деректердің ағып кетуінің көптеген мысалдарын көрдік, соның салдарынан жеке басын ұрлау, қаржылық шығындар және физикалық қауіпсіздікке қауіп төндіреді. Биометриканың ерекшелігі - бұл деректер құпия сөздерден айырмашылығы бұзылған жағдайда жай ғана өзгертілмейді», - дейді сарапшы.
Русланның айтуынша, Қазақстан инновация азаматтардың жеке өміріне қол сұғылмаушылық пен жеке деректерді қорғауға қатысты негізгі құқықтарын бұзбай, қауіпсіздікті қамтамасыз етуге ұмтылуы керек, «әйтпесе қауіпсіздік кепілдікке емес, ымыраға айналу қаупі бар».
Сарапшы сондай-ақ байланыс операторларының ықтимал ақпараттың ағып кетуіне, соның ішінде залалды өтеу және жәбірленушілерге цифрлық жеке басын қалпына келтіруге көмек көрсету міндеттемесі үшін заңды жауапкершілікке тарту маңызды екенін атап көрсетеді.
(мәтінді аудару автоматты түрде жүзеге асырылады)
Байланыс қызметтерін көрсету процесін реттейтін өзгерістер «Ашық заңды тұлғалар» порталында орналастырылған.
Өзгерістерге қатысты түсіндірме жазбада жеке басын биометрика арқылы растау абоненттік нөмірлер бойынша бөтеннің жеке деректерін тіркейтін және қаржы секторында қылмыс жасайтын алаяқтармен күресу үшін қажет екені айтылған.
Жоба ҚР Ұлттық экономика министрлігі, Ұлттық қауіпсіздік комитеті және Ішкі істер министрлігімен келісілген. Қоғамдық талқылау 2024 жылдың 10 қыркүйегіне дейін жалғасады.
Ол келесідей жұмыс істейді:
- Оператормен келісімге отыру үшін пайдаланушылар өздерінің биометриялық деректерін (мысалы, бетінің фотосы) ұсынуы керек.
- Қызметтерді пайдалануды тоқтатуды шешсеңіз, операторға биометриялық деректері бар өтінімді жіберу қажет. Қызметтердің тоқтатылуы өтініште көрсетілген күннен бастап, бірақ оны берген күннен ерте болмайды.
- Нөмірді жаңа операторға ауыстырған кезде биометриялық деректерді де ұсыну қажет болады. Ескі оператордың қызметтері жаңа оператор өзінің қызметін көрсете бастағанда тоқтатылады.
Интернетке қоғамдық орындар арқылы кіру үшін (мысалы, кафеде немесе әуежайда) пайдаланушылар SMS немесе қоңырау арқылы алатын бір реттік парольдерді енгізеді. Сондай-ақ, желіге оператордың қосымшасы арқылы сканерленген сәйкестендіру құжаттары арқылы кіруге болады.
Түзетулер қосымша рұқсат беру әдістері ретінде мыналарды көрсетеді:
- eGov порталы;
-биометрия;
-банк картасының нөмірі арқылы растау;
- оператордың қосымшасы арқылы құжатты сканерлеу;
-әлеуметтік желідегі аккаунттар;
- растауы бар электрондық пошта.
EDF негізін қалаушы Руслан Дайырбековтің айтуынша, ұялы байланыс қызметтерін көрсетуге келісім-шарт жасасу үшін міндетті биометрияны енгізу екіжақты проблема туғызады.
Бір жағынан, бұл шара қауіпсіздікті арттыруға және киберқылмыстардың өсуі жағдайында маңызды болып табылатын алаяқтық деңгейін төмендетуге бағытталған. Бірақ сонымен бірге мұндай талап цифрлық құқықтар мен азаматтардың жеке өміріне қол сұғылмаушылықты қорғау саласында елеулі алаңдаушылық тудырады.
Қазақстан тұрғындары өздерінің биометриялық деректерін бақылауға, оның ішінде бұл деректердің қалай және қайда сақталатыны және пайдаланылатыны туралы ақпаратқа қол жеткізуге, сондай-ақ оны өңдеуге берген келісімін қайтарып алуға құқылы болуы керек. Азаматтардың жаңа шараларға сенімін қамтамасыз ету үшін осы мәселелер бойынша ашықтық қажет.
«Біз қазірдің өзінде байланыс операторлары мен басқа ұйымдардан жеке деректердің ағып кетуінің көптеген мысалдарын көрдік, соның салдарынан жеке басын ұрлау, қаржылық шығындар және физикалық қауіпсіздікке қауіп төндіреді. Биометриканың ерекшелігі - бұл деректер құпия сөздерден айырмашылығы бұзылған жағдайда жай ғана өзгертілмейді», - дейді сарапшы.
Русланның айтуынша, Қазақстан инновация азаматтардың жеке өміріне қол сұғылмаушылық пен жеке деректерді қорғауға қатысты негізгі құқықтарын бұзбай, қауіпсіздікті қамтамасыз етуге ұмтылуы керек, «әйтпесе қауіпсіздік кепілдікке емес, ымыраға айналу қаупі бар».
Сарапшы сондай-ақ байланыс операторларының ықтимал ақпараттың ағып кетуіне, соның ішінде залалды өтеу және жәбірленушілерге цифрлық жеке басын қалпына келтіруге көмек көрсету міндеттемесі үшін заңды жауапкершілікке тарту маңызды екенін атап көрсетеді.
(мәтінді аудару автоматты түрде жүзеге асырылады)
