Дата публикации
Еуразиялық цифрлық қорының бас кеңесшісі және киберадвокат Саркис Дарбинянның талдауы көрсеткендей, цифрлық платформалардағы контент модерациясы жаһандық мәселеге айналып барады. Әртүрлі елдердің билігінен түскен көптеген шағымдар қазіргі контентті реттеу деңгейінің енді мемлекеттік талаптарға сай келмейтінін айқындайды.
Айта кету керек, бүгінгі күні контентті модерациялауға қатысты халықаралық келісім жоқ, бұл ортақ шешімдер табуды қиындатады. Әр елдің заңды контент деген ұғымы әртүрлі, бұл интернеттің «суверенизациялануының» өсуіне әкеледі.
Соңғы уақытта орын алған айқын оқиғалардың бірі Бразилияда болды. Елдің Жоғарғы соты X әлеуметтік желісін (бұрынғы Twitter) бұғаттау туралы шешім қабылдады. Бұл платформа елдегі кеңсесін жауып, ресми өкіл тағайындаудан және жалған ақпаратпен күресуден бас тартқаннан кейін орын алды.
Бразилияның басты киберсудьясы деп аталатын судья Александр де Мораес Apple және Google компанияларын өз дүкендерінен X қосымшасын алып тастауға міндеттеді. Ол бұған қанағаттанып қана қоймай, VPN арқылы тыйымдарды айналып өтуге тырысқан кез келген адамға немесе компанияға 50 000 реал көлемінде айыппұл салуды тағайындады.
АҚШ та осындай процестерге белсенді қатысуда. TikTok, АҚШ-тағы тағдыры блоктауға жақын тұрған әлеуметтік желі, 10 жастағы қыздың өліміне байланысты істің жауапкері болды. Сот алгоритмдік ұсыныс таспаларының заңмен қорғалмауы мүмкін деген шешім шығарып, басқа платформаларға да алаңдаушылық туғызды.
Танзания да назар аударуда. Елдің билігі X платформасына сот шешімінсіз кіруді бұғаттады, бұл президентке қарсы белсенділердің онлайн-кампаниясымен сәйкес келді. Бұл бұғаттау қоғамда үлкен наразылық туғызды және дамушы елдердегі интернет контентін бақылаудың кең таралған үрдісінің бір бөлігі болды.
Саркис Дарбинян құрастырған тізімге Францияны да қосуға болады, ол әлеуметтік желілерді реттеуге тырысатын негізгі елдердің бірі болып табылады — Павел Дуровтың қамауға алыну оқиғасы осыған мысал.
Сонымен қатар, Оңтүстік Кореяның Telegram платформасына қатысты шағымдарын атап өткен жөн, онда дипфейктердің таралуына байланысты тергеу жүргізілді. Платформа ақырында қателігін мойындап, кешірім сұрап, 25 ашық жазбаны өшірді. Елдің құқық қорғау органдары осындай жағдайларға жедел жауап беру үшін жедел желі құруды жоспарлап отыр.
Жақында Дуров Франция билігімен тығыз ынтымақтастық орнатуға келіскені туралы хабарланды, сонымен қатар мессенджердің жұмысындағы өзгерістерді, контентті қатаң түрде модерациялауды және заң бұзушылардың телефон нөмірлері мен IP мекенжайларын мемлекеттік органдарға беретінін жариялады.
Тағы бір алаңдатарлық жағдай, GreatFire жобасының зерттеулеріне сәйкес, Apple компаниясы Ресей билігімен VPN қызметтерін App Store дүкенінен жою туралы келісімдерге қатысқан. GreatFire мәліметтері бойынша бұғатталған қызметтер саны ресми мәліметтерден асып түседі, ал кейбір бұғаттаулар жарияланбаған түрде жүргізілді.
VPN қызметтерінің 20%-дан астамы құпия түрде бұғатталған, бұл олардың пайдаланушылары үшін қиындықтар туғызды.
«Трансұлттық компаниялар көбінесе өзін ел заңдарынан жоғары санайды деп айыпталады», - дейді Дарбинян.
Бүкіл әлемде үкіметтер интернет-контентті қатаң бақылауды күшейтіп, сөз бостандығы мен ақпаратқа қол жеткізу құқығын шектеуде.
Бұл үрдіс халықаралық стандарттардың болмауынан күшейіп барады. Саркис Дарбинян былай қорытындылады:
«„Суверенизация және комплаенс“ үрдісі жалғасуда, ал трансұлттық компаниялар жаңа талаптарға бейімделуге мәжбүр.»
Айта кету керек, бүгінгі күні контентті модерациялауға қатысты халықаралық келісім жоқ, бұл ортақ шешімдер табуды қиындатады. Әр елдің заңды контент деген ұғымы әртүрлі, бұл интернеттің «суверенизациялануының» өсуіне әкеледі.
Соңғы уақытта орын алған айқын оқиғалардың бірі Бразилияда болды. Елдің Жоғарғы соты X әлеуметтік желісін (бұрынғы Twitter) бұғаттау туралы шешім қабылдады. Бұл платформа елдегі кеңсесін жауып, ресми өкіл тағайындаудан және жалған ақпаратпен күресуден бас тартқаннан кейін орын алды.
Бразилияның басты киберсудьясы деп аталатын судья Александр де Мораес Apple және Google компанияларын өз дүкендерінен X қосымшасын алып тастауға міндеттеді. Ол бұған қанағаттанып қана қоймай, VPN арқылы тыйымдарды айналып өтуге тырысқан кез келген адамға немесе компанияға 50 000 реал көлемінде айыппұл салуды тағайындады.
АҚШ та осындай процестерге белсенді қатысуда. TikTok, АҚШ-тағы тағдыры блоктауға жақын тұрған әлеуметтік желі, 10 жастағы қыздың өліміне байланысты істің жауапкері болды. Сот алгоритмдік ұсыныс таспаларының заңмен қорғалмауы мүмкін деген шешім шығарып, басқа платформаларға да алаңдаушылық туғызды.
Танзания да назар аударуда. Елдің билігі X платформасына сот шешімінсіз кіруді бұғаттады, бұл президентке қарсы белсенділердің онлайн-кампаниясымен сәйкес келді. Бұл бұғаттау қоғамда үлкен наразылық туғызды және дамушы елдердегі интернет контентін бақылаудың кең таралған үрдісінің бір бөлігі болды.
Саркис Дарбинян құрастырған тізімге Францияны да қосуға болады, ол әлеуметтік желілерді реттеуге тырысатын негізгі елдердің бірі болып табылады — Павел Дуровтың қамауға алыну оқиғасы осыған мысал.
Сонымен қатар, Оңтүстік Кореяның Telegram платформасына қатысты шағымдарын атап өткен жөн, онда дипфейктердің таралуына байланысты тергеу жүргізілді. Платформа ақырында қателігін мойындап, кешірім сұрап, 25 ашық жазбаны өшірді. Елдің құқық қорғау органдары осындай жағдайларға жедел жауап беру үшін жедел желі құруды жоспарлап отыр.
Жақында Дуров Франция билігімен тығыз ынтымақтастық орнатуға келіскені туралы хабарланды, сонымен қатар мессенджердің жұмысындағы өзгерістерді, контентті қатаң түрде модерациялауды және заң бұзушылардың телефон нөмірлері мен IP мекенжайларын мемлекеттік органдарға беретінін жариялады.
Тағы бір алаңдатарлық жағдай, GreatFire жобасының зерттеулеріне сәйкес, Apple компаниясы Ресей билігімен VPN қызметтерін App Store дүкенінен жою туралы келісімдерге қатысқан. GreatFire мәліметтері бойынша бұғатталған қызметтер саны ресми мәліметтерден асып түседі, ал кейбір бұғаттаулар жарияланбаған түрде жүргізілді.
VPN қызметтерінің 20%-дан астамы құпия түрде бұғатталған, бұл олардың пайдаланушылары үшін қиындықтар туғызды.
«Трансұлттық компаниялар көбінесе өзін ел заңдарынан жоғары санайды деп айыпталады», - дейді Дарбинян.
Бүкіл әлемде үкіметтер интернет-контентті қатаң бақылауды күшейтіп, сөз бостандығы мен ақпаратқа қол жеткізу құқығын шектеуде.
Бұл үрдіс халықаралық стандарттардың болмауынан күшейіп барады. Саркис Дарбинян былай қорытындылады:
«„Суверенизация және комплаенс“ үрдісі жалғасуда, ал трансұлттық компаниялар жаңа талаптарға бейімделуге мәжбүр.»
